Iedereen ervaart wel eens eenzaamheid, iedereen kent wel het gevoel van uit verbinding zijn. Want dat is wat eenzaamheid eigenlijk is. Zelfs op een feestje met 100 gasten kun je je eenzaam voelen. Puur omdat je je niet verbonden voelt met de mensen om je heen, maar belangrijker nog: omdat je de verbinding met jezelf even kwijt bent. Verkeerd verbonden. Evengoed kun je je enorm verbonden voelen als je juist wél alleen bent. Je kent vast ook wel de momenten dat je het fijn hebt met jezelf, dat je helemaal tevreden bent, ook zonder sociaal contact. Alhoewel de van Dale “alleen” als eerste betekenis voor het woord “eenzaam” geeft, zijn alleen zijn en eenzaamheid echt twee hele verschillende dingen!
Toch speelt contact met anderen wel degelijk een belangrijke rol in het ervaren van welzijn en geluk. Sociaal contact is een basisbehoefte. We zijn van nature sociale wezens en een goed gesprek, nabijheid, oogcontact of een aanraking doen ieder mens goed. Natuurlijk geeft niet elk contact een gevoel van verbinding. Des te belangrijker dat je jezelf regelmatig verwend met contactmomenten met mensen die jou goed doen, mensen die met gelijksoortige thema’s bezig zijn, mensen die je inspireren, mensen bij wie jij je vertrouwd voelt. Tijdens dit soort contact worden gelukshormonen aangemaakt. Een echte boost oxytocine – ook wel het knuffelhormoon genoemd – krijg je door fysieke aanraking. Helaas is die aanraking in onze wereld anno 2021 niet meer vanzelfsprekend. Wat een geluk dat ook oprechte complimenten en oogcontact zorgen voor de aanmaak van dit hormoon en voor het ervaren van verbondenheid. Probeer maar eens!
In contact met eenzaamheid
Ook voordat ons leven werd overvallen door Corona en onze leefwerelden op allerlei manieren werden verkleind, kende ik het gevoel van eenzaamheid al. En toch heeft het verplicht meer tijd met mezelf doorbrengen me veel over dit gevoel geleerd. Inmiddels kan ik het heel duidelijk herkennen in mijn lijf. Ik kan er als het ware contact mee maken. Het is voor mij een terugtrekkende sensatie net onder mijn middenrif. Alsof daar een lege ruimte is waar ik op een eenzaam moment even naar toe getrokken word. Hoe lastig misschien ook, probeer er eens bij stil te staan hoe eenzaamheid voor jou voelt. Welke sensaties helpen jou het gevoel te herkennen?
Op deze manier contact maken met het gevoel van eenzaamheid kan enorm helpen om ervoor te zorgen dat het niet je dag gaat bepalen. Stel je eens voor hoe fijn het zou zijn als je, op momenten dat sociale contacten even niet voorhanden zijn, toch een gevoel van verbondenheid kunt ervaren? Niet alleen zorgt (h)erkenning vaak al voor een beetje verlichting, het stilstaan bij een lastige emotie kan je zelfs een gevoel van kracht en trots opleveren. Je gaat het toch maar aan! En… je zult zien: je kunt het aan! Vanuit dit gevoel van kracht ben je logischerwijs tot veel meer in staat dan vanuit een staat van afgescheidenheid. Ineens heb je weer toegang tot creativiteit, positieve gedachtes en fijne energie, die je kunt vertalen naar acties die jou nóg verder in contact brengen met jezelf en anderen!
“Het zit in iedereen en verschijnt in verschillende gedaantes” – Bumaye, Typhoon
Een gevoel van eenzaamheid is er in allerlei soorten en maten. Evenals je je een beetje onzeker en ontzettend bang kunt voelen, kun je een beetje eenzaamheid en totale leegte ervaren. De intensiteit van je ervaring zegt iets over je behoefte op dat moment. In alle gevallen heeft de behoefte iets te maken met verbinding, de tegenhanger van afgescheidenheid. Maar je kunt je er waarschijnlijk iets bij voorstellen dat je behoefte aan verbinding met anderen groter is naarmate de eenzaamheidservaring intenser. Als je minder diep in je eenzaamheidsbubbel zit, kun je gemakkelijker ook een gevoel van verbinding ervaren in contact met jezelf. Weten waar jij je bevindt op dit scala aan ervaringen, is dus een belangrijk startpunt.
Stel je voor je voelt je even alleen op de wereld. Dat kan overweldigend zijn. Je hebt weinig oog meer voor andere dingen dan jouw eigen ervaring en in je schulp kruipen is een natuurlijke reactie. Op zo’n moment werkt niets zo sterk als letterlijk ervaren dat je gevoel van er helemaal alleen voor staan gewoonweg niet klopt. Je hebt misschien het gevoel van eenzaamheid, maar je bent het niet. Reik uit en deel hoe je je voelt. Dit klinkt gemakkelijk, maar kan juist op zo’n moment een hele opgave zijn. Je gevoel van kwetsbaarheid en de overlevingsreacties die dit automatisch in gang zet, kunnen je zacht gezegd behoorlijk in de weg zitten. Naar wie durf jij je op zo’n moment te openen? Wie vertrouw jij dit kwetsbare stukje van jezelf toe? Mocht je ooit op zo’n punt komen: houd in je achterhoofd dat juist dat stukje van jezelf delen, super krachtig is!
Is je eenzaamheidservaring minder intens? Dan kan juist contact met jezelf een hele fijne manier zijn om meer warmte en verbinding te ervaren. Meditatie is voor mij een belangrijke ingang naar mezelf. Welke vorm ook bij jou past, stilstaan bij wat je voelt en ervaart om vervolgens gehoor te geven aan de behoefte die er bij past, zorgt voor een gevoel van verbinding dat niets of niemand jou kan geven anders dan jijzelf. En ja, soms betekent dat een potje janken omdat je iemand mist, balen omdat een afspraak wordt afgezegd, voelen dat je alleen staat met een bepaald standpunt. Goed contact met jezelf hebben betekent niet dat je geen kwetsbaarheid voelt. Maar zolang jij trouw blijft aan jezelf en je gevoelens, kun je eenzaamheid ervaren zonder de verbinding met jezelf en je innerlijke kracht, te verliezen.
Ook het tegengeluid verdient aandacht
Bewust stilstaan bij je eenzaamheidservaring is één ding, de andere kant van de medaille belichten is minstens zo belangrijk. Die andere kant kun je vaak pas zien als je ervaring van eenzaamheid niet meer zo intens is. Zo werkt ons brein helaas: des te intenser de emotie, des te vernauwder ons denken. En dat terwijl de behoefte aan een tegengeluid op een kwetsbaar moment juist zo groot is. Precies om die reden een kleine vingeroefening om een gevoel van verbinding, of een stapje in die richting, op te kunnen roepen:
Denk eens aan iemand die je dierbaar is. Het maakt niet uit wie het is. Als het maar iemand is waar jouw lichaam met positieve sensaties op reageert. Zie hem of haar voor je. En voel wat er gebeurt in je lijf. Grote kans dat je hartgebied zich verruimt. Misschien verschijnt er een subtiele glimlach op je gezicht. Houd het beeld en het gevoel maar even vast. Een minuutje is genoeg om het effect te ervaren en om een positief seintje aan je brein te geven. Hallo gelukshormonen!
Tot slot: mocht je dit artikel lezen en merken dat de handreikingen je op dit moment even niet helpen? Onthoud: je bent nooit de enige én je kunt heel veel zelf, maar hoeft het nooit alleen te doen. Misschien is dit het moment om je telefoon op te pakken en een dierbare te bellen?
